دانشنامه پرداخت و بانکداری الکترونیکی اولین کتابی نیست که در تلاش برای تعریف اصطلاحات صنعت پرداخت منتشر شده است، اما کاملترین آنها محسوب میشود. به همین دلیل میخواهیم به معرفی دانشنامهای که البته در بین فعالان صنعت پرداخت ناشناخته نیست، بپردازیم.
داستان دانشنامه از زمستان سال ۹۲ آغاز شد، زمانی که کتاب «فرهنگ واژههای بانکداری و پرداخت الکترونیک» به قلم وحید صیامی منتشر شد. حجم کتاب ۱۳۰ صفحه بود و در مدت کوتاهی به همت گروه رسانهای شفق و با حمایت شرکت توسن تکنو منتشر شد، گر چه همان زمان هم تا حدی نیاز به تعریف واژهها و اصطلاحات صنعت پرداخت و بانکداری الکترونیکی را مرتفع میکرد، اما به دلیل وسعت واژهها و اصطلاحات این صنعت جای یک کتاب جامع خالی بود تا اینکه یک سال بعد نتیجه همکاری مشترک صیامی، توسن تکنو و راه پرداخت تبدیل به کتابی شد ۷۷۲ صفحهای که این بار نام دانشنامه را با خود یدک میکشید.
روزی که در مرکز همایشهای برج میلاد و در خلال برگزاری سومین دوره همایش و نمایشگاه بانکداری الکترونیک و نظامهای پرداخت از کتاب رونمایی شد، استقبال مخاطبان به حدی بود که صیامی تا ساعتها مقابل سالن برگزاری رونمایی و بعد از آن در غرفه گروه توسن مشغول امضای کتاب و تقدیم آن به علاقهمندان بود.
کتابی که امروز در کشورمان به مرجعی برای درک مفهوم اصطلاحات فنی صنعت پرداخت و بانکداری الکترونیکی تبدیل شده است. البته کتاب بدون اشکال نیست. تلاش صیامی بهعنوان یک کارشناس خبره صنعت و شرکت توسن تکنو در حمایت از این اقدام قابلتقدیر است، اما نباید چشم را بر کاستیها و ضعفهای آن بست. برای اینکه در این مورد تحلیل دقیقتری داشته باشیم از چند زاویه کتاب را بررسی میکنیم.
۱٫ قواعد دانشنامهنویسی: نگارش دانشنامه اصول و قواعدی دارد که آن را از متون دیگر متفاوت میکند. یکی از این قواعد دانشنامه و لغتنامه را از یکدیگر متمایز میکند. در لغتنامه هر واژهای بهعنوان یک مفهوم مستقل در نظر گرفته میشود و با واژههای دیگر ارتباطی ندارد و قرار هم نیست که بین آن واژه و سایر واژهها ارتباط برقرار شود، درحالیکه در دانشنامه رابطه مدخل با مدخلهای دیگر باید معلوم باشد. این نکتهای است که در دانشنامه پرداخت رعایت نشده است. ایراد دیگر دانشنامه دشواری پیدا کردن واژهها در آن است.
۲٫ زبان: دانشنامه پرداخت به زبان ساده و قابلدرک برای عموم نوشته نشده است. نویسنده در برخی مدخلها عمیق شده و از برخی دیگر رد شده است. این نبود یکدستی نشان از نگاه سلیقهای پدیدآورندگان به واژههای مختلف دارد و بر اساس علاقه آنها به برخی واژهها بیشتر پرداخته شده است. گفته میشود درحالیکه در لغتنامه، اطلاعاتی در اختیار مخاطب قرار داده میشود که او را تا حدی با موضوعات آشنا کند، در دانشنامه قرار بر این است که مخاطب تربیت و بینش دقیقتر و عمیقتری نسبت به موضوع به او منتقل شود. در دانشنامه پرداخت، این نگاه منتقل نشده است.
۳٫ ویرایش: ویرایش دانشنامه پرداخت البته در مقایسه با سایر منابع فارسی صنعت قابلقبول است اما خالی از ایراد نیز نیست. مشکل مهم ویرایش در این کتاب، تداخل میان واژههای انگلیسی و معادل فارسی آنهاست و با وجود تلاش پدیدآورندگان برای فارسیسازی، این کار بهخوبی انجام نشده است.
با توجه به اینکه این کتاب در یک نوبت و ۳ هزار نسخه در زمستان ۹۳ به چاپ رسید، اکنون دیگر امکان تهیه آن برای افراد جدید وجود ندارد. در نهایت با یک بازنگری و ویرایش جدید میتوانیم امیدوار باشیم دانشنامهای کم عیب در اختیار فعالان پرداخت و بانکداری الکترونیکی قرار گیرد.